دوره 12، شماره 1 و 45 - ( 5-1404 )
جلد 12 شماره 1 و 45 صفحات 80-63 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Mohammadlo M, Einali J, Raispour K, Abbasi M, Abbasi G. Evaluating the Vulnerability of Tourist Destinations in Tarom township to Natural Hazards. Journal of Spatial Analysis Environmental Hazards 2025; 12 (1 and 45) : 5
URL: http://jsaeh.khu.ac.ir/article-1-3497-fa.html
URL: http://jsaeh.khu.ac.ir/article-1-3497-fa.html
محمدلو مریم، عینالی جمشید، رئیس پور کوهزاد، عباسی محمدجواد، عباسی قمر. ارزیابی آسیبپذیری مقاصد گردشگرپذیر شهرستان طارم در برابر مخاطرات طبیعی. تحلیل فضایی مخاطرات محیطی. 1404; 12 (1 و 45) :63-80
مریم محمدلو1 
، جمشید عینالی2 ، کوهزاد رئیس پور1 ، محمدجواد عباسی1 ، قمر عباسی1
، جمشید عینالی2 ، کوهزاد رئیس پور1 ، محمدجواد عباسی1 ، قمر عباسی1
1- دانشگاه زنجان
2- دانشگاه زنجان ،Einalia@znu.ac.ir
2- دانشگاه زنجان ،
چکیده: (1168 مشاهده)
هدف: شهرستان طارم به دلیل ویژگی‌‌های طبیعی و جغرافیایی در معرض مخاطرات طبیعی چون سیل، زلزله و حرکات دامنه‌‌ای است. با توجه به گردشگرپذیری این منطقه، توجه به امر کنترل و مدیریت ریسک ناشی از آن، ضروری است که جهت تحقق این امر مهم شناخت و الویت‌‌بندی مخاطرات طبیعی موجود و پهنه‌‌بندی آن‌‌ها اولین گام در این زمینه می‌‌باشد.
روش پژوهش: در این پژوهش، در ابتدای امر در راستای شناسایی مخاطرات غالب و میزان اهمیت پیامدهایشان چک لیست و ماتریس ریسک تهیه شد و برای اخذ اجماع گروهی نظرات قابل اعتماد از پرسش‌‌نامۀ دلفی (10 نفر از متخصصان طی سه مرحله) در محدوده استفاده شد. همچنین، برای تعیین وزن و اولویت‌‌بندی معیارها از روش تحلیل سلسله مراتبی شبکه‌‌ای (ANP)؛ استفاده گردید. سپس با ترکیب لایه‌‌های مخاطرات موجود و اوزان حاصل از فازی‌‌سازی در نرم‌‌افزار (Arc GIS)، میزان آسیبپذیری مخاطرات طبیعی مقاصد گردشگری محدودۀ مورد مطالعه به تفکیک هر مخاطره در قالب نقشۀ پهنه‌‌بندی ارائه شد.
یافته‌ها: در این پژوهش، در راستای بررسی وضعیت آسیبپذیری سه مخاطرۀ سیل، زلزله و حرکات دامنه‌‌ای به واسطۀ وزن‌‌دهی و فازی‌‌سازی معیارها، نقشۀ آسیبپذیری هر مخاطره تولید و میزان آسیبپذیری مقاصد گردشگری در برابر آن مخاطرات مشخص شد.
نتیجه‌گیری: نتایج نشان دهندۀ آن است که در روند تحلیل آسیبپذیری منطقه، مخاطرۀ سیل، زلزله و حرکات دامنه‌‌ای به ترتیب از بیشترین و کمترین میزان اهمیت برخورداند. همچنین نتایج پهنه‌‌بندی نشان می‌‌دهد که بیشترین آسیبپذیری سیل در محدودۀ مقصد گردشگری شهر چورزق، لار، سرخ‌‌آباد، محور شیرین‌‌سو- سیاه‌‌ورود و کردآباد است. از منظر مخاطرۀ زلزله، مقاصد گردشگری شهر آببر با میزان آسیبپذیری خیلی زیاد و پس از آن شهر چورزق، روستای ده بهار و ناحیۀ آبشار هشترخان در روستای لار دارای آسیبپذیری زیاد هستند و از منظر مخاطرۀ حرکات دامنه‌‌ای، به ترتیب؛ محور شیرین‌‌سو- سیاه‌‌ورود، ناحیۀ ولیدر و ناحیۀ آبشار هشترخان در روستای لار و منطقۀ سرخ‌‌آباد در معرض بیشترین آسیبپذیری هستند.
روش پژوهش: در این پژوهش، در ابتدای امر در راستای شناسایی مخاطرات غالب و میزان اهمیت پیامدهایشان چک لیست و ماتریس ریسک تهیه شد و برای اخذ اجماع گروهی نظرات قابل اعتماد از پرسش‌‌نامۀ دلفی (10 نفر از متخصصان طی سه مرحله) در محدوده استفاده شد. همچنین، برای تعیین وزن و اولویت‌‌بندی معیارها از روش تحلیل سلسله مراتبی شبکه‌‌ای (ANP)؛ استفاده گردید. سپس با ترکیب لایه‌‌های مخاطرات موجود و اوزان حاصل از فازی‌‌سازی در نرم‌‌افزار (Arc GIS)، میزان آسیبپذیری مخاطرات طبیعی مقاصد گردشگری محدودۀ مورد مطالعه به تفکیک هر مخاطره در قالب نقشۀ پهنه‌‌بندی ارائه شد.
یافته‌ها: در این پژوهش، در راستای بررسی وضعیت آسیبپذیری سه مخاطرۀ سیل، زلزله و حرکات دامنه‌‌ای به واسطۀ وزن‌‌دهی و فازی‌‌سازی معیارها، نقشۀ آسیبپذیری هر مخاطره تولید و میزان آسیبپذیری مقاصد گردشگری در برابر آن مخاطرات مشخص شد.
نتیجه‌گیری: نتایج نشان دهندۀ آن است که در روند تحلیل آسیبپذیری منطقه، مخاطرۀ سیل، زلزله و حرکات دامنه‌‌ای به ترتیب از بیشترین و کمترین میزان اهمیت برخورداند. همچنین نتایج پهنه‌‌بندی نشان می‌‌دهد که بیشترین آسیبپذیری سیل در محدودۀ مقصد گردشگری شهر چورزق، لار، سرخ‌‌آباد، محور شیرین‌‌سو- سیاه‌‌ورود و کردآباد است. از منظر مخاطرۀ زلزله، مقاصد گردشگری شهر آببر با میزان آسیبپذیری خیلی زیاد و پس از آن شهر چورزق، روستای ده بهار و ناحیۀ آبشار هشترخان در روستای لار دارای آسیبپذیری زیاد هستند و از منظر مخاطرۀ حرکات دامنه‌‌ای، به ترتیب؛ محور شیرین‌‌سو- سیاه‌‌ورود، ناحیۀ ولیدر و ناحیۀ آبشار هشترخان در روستای لار و منطقۀ سرخ‌‌آباد در معرض بیشترین آسیبپذیری هستند.
شماره‌ی مقاله: 5
فهرست منابع
1. حیدری شجاع، رقیه. (1397). ارزیابی مخاطرات طبیعی گردشگری حوضۀ تفتان»، پایان‌‌نامۀ کارشناسی‌‌ارشد جغرافیا و برنامه‌‌ریزی گردشگری گرایش: برنامه‌‌ریزی گردشگری منطقه‌‌ای به راهنمایی دکتر صمد فتوحی و دکتر محسن حمیدیان‌‌پور، تحصیلات تکمیلی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، ایران.
2. درگاه ملی آمار ایران (1395).
3. https://amar.org.ir/
4. سازمان مدیریت و برنامه‌‌ریزی استان زنجان (1395).
5. https://mpo-zn.ir/fa-ir/
6. سازمان نقشه‌‌برداری کشور (1395).
7. https://ncc.gov.ir/
8. شیخی، محمد.، شمسی‌‌پور، علی‌‌اکبر.، فیضی، وحید و داودوندی، طاهره. (1391). آسیبپذیری محله‌های اسکان غیر‌رسمی در مقابل مخاطرات طبیعی مطالعۀ موردی: محلۀ چاهستانی‌ها در شهر بندرعباس. آمایش فضا و ژئوماتیک. ۱۶ (۲)، 102-120.
9. http://hsmsp.modares.ac.ir/article-21-6585-fa.html
10. صادقی، حجت‌‌اله.، و حاصلی، محمد. (2024). ارزیابی آسیبپذیری مقاصد گردشگری روستایی در برابر خطر سیل در مناطق کوهستانی (مطالعۀ موردی: استان چهارمحال و بختیاری). مجلۀ تحقیقات محیطی در مناطق کوهستانی، 1(1)، 1-14.
11. [DOI:10.22034/ermr.2025.63294]
12. ممقانی نسب، اشکان. (1392). بررسی آسیبپذیری، مدیریت ریسک و مخاطرات طبیعی در نواحی اکوتوریسمی کوهستان (مطالعۀ موردی: شهرستان شمیران). پایان‌‌نامۀ کارشناسی ارشد در رشتۀ جغرافیا و برنامه‌‌ریزی توریسم به راهنمایی دکتر علی حاجی‌‌نژاد و دکتر علی عسگری و مشاورۀ دکتر محمود خسروی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، ایران.
13. یاری، یاسمن. (1393). تحلیل مخاطرات طبیعی گردشگری شهرستان خرم‌‌آباد. پایان‌‌نامۀ کارشناسی‌‌ارشد در رشتۀ جغرافیا و برنامه‌‌ریزی محیطی (مخاطرات محیطی) به راهنمایی دکتر غلامرضا نوری، دانشگاه سیستان و بلوچستان، ایران.
14. Annen, C., & Wagner, J. J. (2003). The impact of volcanic eruptions during the 1990s. Natural Hazards Review, 4(4), 169-175.
15. Alcántara-Ayala, I. (2002). Geomorphology, natural hazards, vulnerability and prevention of natural disasters in developing countries. Geomorphology, 47(2-4), 107-124.
16. Berdychevsky, L., & Gibson, H. J. (2015). Phenomenology of young women's sexual risk-taking in tourism. Tourism management, 46, 299-310.
17. Björk, P., & Kauppinen-Räisänen, H. (2013). Destination countries' risk image as perceived by Finnish travellers. Matkailututkimus, 9(1), 21-38. https://journal.fi/matkailututkimus/article/view/90881
18. Cruz, A. M., & Okada, N. (2008). Methodology for preliminary assessment of Natech risk in urban areas. Natural Hazards, 46, 199-220. https://link.springer.com/article/10.1007/s11069-007-9207-1
19. Chen, J. V., Htaik, S., Hiele, T. M., & Chen, C. (2017). Investigating international tourists' intention to revisit Myanmar based on need gratification, flow experience and perceived risk. Journal of Quality Assurance in Hospitality & Tourism, 18(1), 25-44.
20. Damle, S., Mani, S. K., & Balamurugan, G. (2021). Natech guide words: A new approach to assess and manage natech risk to ensure business continuity. Journal of Loss Prevention in the Process Industries, 72, 104564.
21. EM-DAT (Emergency Event Database). (2018). The International Disaster Database. Centre for Research. on the Epidemiology of Disasters, Université catholique de Louvain. https://www.emdat.be
22. Garg, A., & Kumar, J. (2017). The impact of risk perception and factors on tourists decision making for choosing the destination Uttarakhand/India. Ottoman Journal of Tourism and Management Research, 2(2), 144-160. http://ottomanjournal.com/issue/2017/article%204-2017-vol.2%20issue%202.pdf
23. Heidari Shoja, Roghayeh. (2018). Evaluation of Natural Hazards of Tourism in the Taftan Basin, Master's thesis in Geography and Tourism Planning, Regional Tourism Planning, supervised by Dr. Samad Fotuhi and Dr. Mohsen Hamidianpour, University of Sistan and Baluchestan, Iran. (in Persian)
24. Kordic, N., Zivkovic, R., Stankovic, J., & Gajic, J. (2015). Safety and Security as factors of tourism destination competitiveness. 34-38.
25. koohestani S, Sayyafzadeh B, sarvghad moghadam A, sharifi M. (2023). A qualitative investigation of the effect of natural hazards on industrial plants (with emphasis on oil and gas industries) and Iran's position in this field. Journal of Spatial Analysis Environmental Hazards. 10 (4) :183-208. (in Persian) http://jsaeh.khu.ac.ir/article-1-3362-en.html
26. Kumar, P., Debele, S. E., Sahani, J., Rawat, N., Marti-Cardona, B., Alfieri, S. M., ... & Zieher, T. (2021). An overview of monitoring methods for assessing the performance of nature-based solutions against natural hazards. Earth-Science Reviews, 217, 103603.
27. Misuri, A., Moreno, V. C., Quddus, N., & Cozzani, V. (2019). Lessons learnt from the impact of hurricane Harvey on the chemical and process industry. Reliability Engineering & System Safety, 190, 106521.
28. Management and Planning Organization of Zanjan (2016). (in Persian) https://mpo-zn.ir/fa-ir/
29. Mamghani Nasab, Ashkan. (2013). Study of vulnerability, risk management and natural hazards in mountain ecotourism areas (case study: Shemiran township). Master's thesis in Geography and Tourism Planning under the guidance of Dr. Ali Hajinejad and Dr. Ali Asgari and the advice of Dr. Mahmoud Khosravi, University of Sistan and Baluchestan, Iran. (in Persian)
30. Murthy, E. K. (2008). Introduction to Tourism and Hospitality ethics. India: ABD Publishers. ISBN-13 :978-8183761420.
31. National Cartographic Center of Iran (2016). (in Persian) https://en.ncc.gov.ir/Main-Page
32. Park, K., & Reisinger, Y. (2010). Differences in the perceived influence of natural disasters and travel risk on international travel. Tourism Geographies, 12(1), 1-24.
33. Pathranarakul, P., & Moes, T. L. (2006). An integrated approach to natural disaster management: Public project management and its critical success factors. Disaster Prevention and Management, 15(3), 396-413. http://dx.doi.org/10.1108/09653560610669882
34. Rucińska, D., & Lechowicz, M. (2014). Natural hazard and disaster tourism. Miscellanea Geographica. Regional Studies on Development, 18(1), 17-25. https://bibliotekanauki.pl/articles/2037015.pdf
35. Sadeghi, H., & Haseli, M. (2024). Assessment the vulnerability of rural tourism destinations against flood risk in mountainous regions (case study: Chaharmahal and Bakhtiari province). Journal of Environmental Research in Mountainous Regions, 1(1), 1-14. (in Persian)
36. Sheikhi, M., Shamsipour, A. A., Faizi, V. and Davudvandi, T. (2012). Vulnerability of informal settlement neighborhoods to natural hazards. Case study: Chahistaniha neighborhood in Bandar Abbas city. Spatial Planning and Geomatics. 16 (2), 102-120. (in Persian) http://hsmsp.modares.ac.ir/article-21-6585-fa.html
37. Schwanghart, W., Agarwal, A., Cook, K., Ozturk, U., Shukla, R., & Fuchs, S. (2024). Preface: Estimating and predicting natural hazards and vulnerabilities in the Himalayan region. Natural Hazards and Earth System Sciences, 24(9), 3291-3297. https://nhess.copernicus.org/articles/24/3291/2024/
38. Sajid, T., Maimoon, S. K., Waseem, M., Ahmed, S., Khan, M. A., Tränckner, J., ... & Skoulikaris, C. (2025). Integrated Risk Assessment of Floods and Landslides in Kohistan, Pakistan. Sustainability, 17(8), 3331. https://www.mdpi.com/2071-1050/17/8/3331
39. Statistical Center of Iran (2016). (in Persian) https://old.sci.org.ir/english
40. Southon, M. P., & van der Merwe, C. D. (2018). Flooded with risks or opportunities: Exploring flooding impacts on tourist accommodation. African Journal of Hospitality, Tourism and Leisure, 7(1), 1-16. http://www.ajhtl.com
41. Sengul, H., Santella, N., Steinberg, L. J., & Cruz, A. M. (2012). Analysis of hazardous material releases due to natural hazards in the United States. Disasters, 36(4), 723-743.
42. Sarani, M., González, P. A., and Delgado, R. C. (2016). Emergency and Disaster Reports. 3(4): 3-48.
43. UNISDR. (2005). National report of the Islamic pepublic of Iran on disaster Reduction. World Conference on Disaster Reduction, (January), 1-149. https://www.unisdr.org/2005/mdgs-drr/national-reports/Iran-report.pdf
44. Zakaria, Z., & Hua, A. K. (2024). The Impact of River Landform Changes Caused by Geohazards on the Economic Development of Ecotourism in Sabah, Malaysia. Sustainable Environmental Insight, 1(2), 81-95. https://tecnoscientifica.com/journal/sein/article/download/477/240
45. Yari, Yasman. (2014). Analysis of natural tourism's hazards, city of Khorramabad. Master's thesis in Geography and Environmental Planning (Environmental Hazards) supervised by Dr. Gholamreza Nouri, University of Sistan and Baluchestan, Iran. (in Persian)
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 | این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
